Μελέτη του ΣΕΒ για την Βιομηχανία
Περισσότερη βιομηχανία για νέες και καλύτερες δουλειές! Ο τομέας της βιομηχανίας και ειδικότερα της μεταποίησης είναι η καρδιά κάθε σύγχρονης οικονομίας. Παρέχει σταθερές και ποιοτικές θέσεις εργασίας, αποτελεί τη βάση της εξωστρέφειας, στηρίζει τα δημόσια έσοδα, μετατρέπει την καινοτομία σε επιχειρηματικότητα και καθορίζει την οικονομική θέση της χώρας. Όλοι οι δείκτες δείχνουν ότι οι ευρωπαϊκές χώρες που διαθέτουν ισχυρή βιομηχανική βάση ανταποκρίθηκαν καλύτερα στους κραδασμούς του τελευταίου υφεσιακού κύκλου που χτύπησε την Ευρώπη. Αυτός είναι ο λόγος που η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κάνοντας μια ριζική στροφή στις πολιτικές των προηγούμενων χρόνων, επιχειρεί να ρίξει ξανά το βάρος των προσπαθειών της στην αύξηση του μεριδίου της βιομηχανίας στο ευρωπαϊκό ΑΕΠ από 15% σε 20% μέσα από ένα συνεκτικό πλαίσιο στρατηγικών κατευθύνσεων και πολιτικών. Στη χώρα μας, η συνεχής εγκατάλειψη της μεταποίησης έχει ριζώσει στην νοοτροπία της Πολιτείας, στους νόμους και το δημόσιο διάλογο, με αποτέλεσμα τη συρρίκνωση της μεταποιητικής βάσης. Όμως η ελληνική βιομηχανία επέδειξε αξιοσημείωτη ανθεκτικότητα μέσα στην κρίση και πλέον παρουσιάζει σημαντικά πιο θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης, καθαρών επενδύσεων και αύξησης θέσεων απασχόλησης και μισθών από την υπόλοιπη οικονομία. Λόγω των υψηλών πολλαπλασιαστικών επιδράσεών της, η συμβολή της παραμένει καθοριστική. Οι μεταποιητικές δραστηριότητες δημιούργησαν το 9,9% περίπου της ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας (ΑΠΑ) το 2016 (ή στο 8,6% του ΑΕΠ), ενώ ο ευρύτερος βιομηχανικός τομέας (μεταποίηση, εξόρυξη, ενέργεια, κτλ) δημιουργεί το 13,8% της ΑΠΑ, με €20,5 δισ. άμεσα, ακόμα και μέσα στην κρίση. Το 87,7% των εξαγωγών αγαθών είναι βιομηχανικά προϊόντα (αξίας €22,3 δισ.) ή το 42,1% των συνολικών εξαγωγών (συμπεριλαμβανομένου του τουρισμού, της ναυτιλίας των μεταφορών, κλπ.) μέσα από εξαγωγές σε 181 χώρες. Επίσης, δημιουργεί απασχόληση σε περίπου 1,2 εκ. εργαζόμενους (άμεση, έμμεση και προκαλούμενη). Δηλαδή, 1 στους 4 εργαζομένους απασχολείται σε βιομηχανικές δραστηριότητες ή σε δραστηριότητες που οφείλονται στη βιομηχανία. Τέλος συνεισφέρει το 40% του συνολικού φόρου εισοδήματος νομικών προσώπων, ενώ ακόμα και μέσα στην κρίση πραγματοποίησε €27 δισ. επενδύσεις (2009-2016). Φυσικά μένουν ακόμη πολλά να γίνουν. Η χώρα βρίσκεται στις τελευταίες θέσεις της ευρωπαϊκής κατάταξης (κάτω του 9% στο ΑΕΠ έναντι 15% του ευρωπαϊκού μ.ο) αλλά η Πολιτεία εξακολουθεί να μην έχει μια ολοκληρωμένη προσέγγιση βιομηχανικής πολιτικής και συγκεκριμένο εθνικό στόχο για την ανάπτυξη της. Για τους υπογράφοντες 27 βιομηχανικούς συνδέσμους, ένα εθνικό σχέδιο είναι απαραίτητο για τη σταδιακή σύγκλιση της βιομηχανίας προς τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Άμεση προτεραιότητά είναι η δέσμευση όλων στην αύξηση της συμμετοχής της μεταποίησης στο 12% του ΑΕΠ έως το 2020 και στο 15% μεσοπρόθεσμα. Η υιοθέτηση του Εθνικού Στόχου πρέπει να γίνει με ευρεία συναίνεση και να υπηρετείται με συνέπεια ανεξαρτήτως εκλογικών κύκλων και πολιτικών αλλαγών. Επιπρόσθετα, η βιομηχανική στρατηγική και ο ποσοτικός στόχος πρέπει πλέον να αποτελούν δομικά στοιχεία του Εθνικού Αναπτυξιακού Σχεδίου της χώρας. Απαραίτητη είναι η σύσταση Υπουργείου Βιομηχανίας με συγκέντρωση όλων των κατακερματισμένων αρμοδιοτήτων των υπουργείων. Αν συμφωνούσαμε και εφαρμόζαμε ένα συνεκτικό πλαίσιο βιομηχανικής αναγέννησης, τότε θα δημιουργούσαμε σταδιακά, άμεσα και έμμεσα, 550.000 νέες θέσεις εργασίας και θα είχαμε επιπλέον 15.000 μεσαίες και μεγάλες επιχειρήσεις. Η μέση αμοιβή εργαζομένου θα ήταν έως και διπλάσια στη μεταποίηση και στις συνδεδεμένες υπηρεσίες. Συνεπώς θα είχαμε έως και €30δις το χρόνο παραπάνω επενδύσεις, και το κράτος θα εισέπραττε, σε ετήσια βάση, σημαντικά υψηλότερα έσοδα, (λόγω της αύξησης της φορολογητέας ύλης). Με τα δεδομένα αυτά, θα διπλασιάζαμε το κατά κεφαλή ΑΕΠ και θα μετατρέπαμε το Brain Drain σε Brain Gain. Η έκθεση συντονίστηκε από τον Τομέα Βιομηχανίας, Αναπτυξιακών Πολιτικών & Δικτύων του ΣΕΒ, ειδικότερα από τους Γ. Ξηρογιάννη, Διευθυντή και Γ. Ναθαναήλ, Senior Advisor, σε συνεργασία με βιομηχανικούς συνδέσμους (δείτε εδώ).
1. Η συνεισφορά της βιομηχανίας
Ο τομέας της βιομηχανίας και ειδικότερα της μεταποίησης είναι η καρδιά κάθε σύγχρονης οικονομίας και διαδραματίζει κομβικό ρόλο για την ανάπτυξη και την απασχόληση. Παρέχει σταθερές και ποιοτικές θέσεις εργασίας, αποτελεί τη βάση της εξωστρέφειας, στηρίζει τα δημόσια έσοδα, μετατρέπει την καινοτομία σε επιχειρηματικότητα και καθορίζει την παγκόσμια οικονομική θέση της κάθε χώρας.
Τα τελευταία χρόνια η Ευρώπη αλλά και οι ΗΠΑ υιοθετούν και εφαρμόζουν πολιτικές ενίσχυσης της βιομηχανίας και ειδικότερα της μεταποίησης, αναγνωρίζοντας ότι η υποχώρησή της συνιστά απειλή για την ανταγωνιστικότητα των οικονομιών τους και την κοινωνική συνοχή.
Στη χώρα μας, η συνεχής εγκατάλειψη της μεταποίησης και ο αρνητισμός απέναντι στην επιχειρηματικότητα, έχουν ριζώσει στην νοοτροπία της Πολιτείας, στους νόμους, στις διαδικασίες, στο δημόσιο διάλογο και τις πολιτικές προτεραιότητες, με αποτέλεσμα, να συρρικνωθεί δραματικά η μεταποιητική βάση.
Το στοιχείο αυτό, συνδυαζόμενο με την απώλεια ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας, οδήγησαν στην εκτόξευση του ελλείμματος στο εξωτερικό ισοζύγιο, καθιστώντας τη χώρα, σε συνδυασμό με τον δημοσιονομικό εκτροχιασμό, διπλά ευάλωτη σε κάθε διεθνή κρίση.
Παρά τις επιπρόσθετες δυσκολίες με τις οποίες βρέθηκε αντιμέτωπη, η ελληνική βιομηχανία επέδειξε αξιοσημείωτη ανθεκτικότητα στα χρόνια της κρίσης. Λόγω των υψηλών πολλαπλασιαστικών επιδράσεών της, η συμβολή της μεταποίησης στην οικονομία και την κοινωνία είναι ακόμα και σήμερα, παρά τη χαμηλή συμμετοχή της στο ΑΕΠ, καθοριστική: Η βιομηχανία δημιουργεί απασχόληση σε περίπου 1,2 εκατ. εργαζόμενους (άμεση, έμμεση και προκαλούμενη επίδραση, πηγή ΙΟΒΕ). Δηλαδή, 1 στους 4 απασχολείται σε βιομηχανικές δραστηριότητες ή σε δραστηριότητες που οφείλονται στη βιομηχανία. Κατά κύριο λόγο, είναι σταθερές θέσεις εργασίας, με πλήρες ωράριο και πλαίσιο παροχών περίθαλψης και ασφάλισης. Το πρώτο 9-μηνο 2017 αύξησε τις θέσεις εργασίας κατά 4,8% έναντι 1,8% του συνόλου της οικονομίας και τους μισθούς 1,7% έναντι 0,5%. Ο μέσος μηνιαίος μισθός στη βιομηχανία είναι στα €1.476 έναντι €1.184 στο σύνολο της οικονομίας (25% υψηλότερος) Οι μεταποιητικές δραστηριότητες δημιουργούν άμεσα το 9,9% (€15,7 δισ) περίπου της ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας (ΑΠΑ1) το 2016 που αντιστοιχεί στο 8,6% του ΑΕΠ, ενώ ο ευρύτερος βιομηχανικός τομέας (μεταποίηση, εξόρυξη, ενέργεια, κτλ) δημιουργεί το 13,8% της ΑΠΑ, με €20,5 δισ. άμεσα, ακόμα και μέσα στην κρίση και συνεισφέρει το 19,8% του ακαθάριστου λειτουργικού πλεονάσματος , δηλαδή €13δισ
Οι μεταποιητικές δραστηριότητες δημιουργούν άμεσα και έμμεσα περίπου το 31% (€48,7δις το 2014) της ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας (ΑΠΑ) ακόμα και μέσα στην κρίση, λόγω των υψηλών πολλαπλασιαστικών επιπτώσεων σε όλη την οικονομία (πηγή ΙΟΒΕ) Το 87,7% των εξαγωγών αγαθών είναι βιομηχανικά προϊόντα (αξίας €22,3 δισ.) ή το 42,1% των συνολικών εξαγωγών (συμπεριλαμβανομένου του τουρισμού, της ναυτιλίας των μεταφορών, κλπ.) μέσα από εξαγωγές σε 181 χώρες. Η βιομηχανία συνεισφέρει το 40% του συνολικού φόρου εισοδήματος νομικών προσώπων, ενώ ακόμα και μέσα στην κρίση πραγματοποίησε €27 δισ. επενδύσεις (2009-2016).
Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη του ΙΟΒΕ, η μεταποίηση συνεισφέρει άμεσα ή έμμεσα το 31% του Ελληνικού ΑΕΠ και το 31,3% της απασχόλησης, για κάθε €1 προστιθέμενης αξίας της μεταποίησης το ΑΕΠ της χώρας αυξάνει κατά €3,1 και για κάθε εργαζόμενο στη μεταποίηση δημιουργούνται 3,5 θέσεις εργασίας σε όλη την οικονομία. Τέλος, ο ΙΟΒΕ υπολογίζει ότι ο κλάδος σε μισθούς, εισφορές, φόρους και σχηματισμό παγίου κεφαλαίου συνεισφέρει πάνω από €31,6 δισ. το χρόνο.